Αξιολογώντας τις θερμοκρασιακές αποκλίσεις του καλοκαιριού 2022 - Το θερμότερο καλοκαίρι στην Ευρώπη τα τελευταία τουλάχιστον 140 χρόνια

Σύνταξη άρθρου: Γ. Παπαβασιλείου, Κ. Λαγουβάρδος
Ε.Α.Α. – Πεντέλη, Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου 2022, 18:00

Η αξιολόγηση των θερμοκρασιακών αποκλίσεων πάνω από μια περιοχή μπορεί να γίνει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους και δεδομένα, όπως για παράδειγμα παρατηρήσεις μετεωρολογικών σταθμών, ραδιοβολήσεων καθώς και δεδομένα αριθμητικών μοντέλων καιρού.

Στο συγκεκριμένο άρθρο παρουσιάζουμε καταρχάς την ανάλυση της θερμοκρασίας στο επίπεδο των 850 hPa (~1500 μέτρα πάνω από την επιφάνεια), επίπεδο το οποίο επιτρέπει την παρακολούθηση των θερμικών χαρακτηριστικών των αερίων μαζών που επηρεάζουν μια περιοχή.

Ο χάρτης που ακολουθεί δίνει για το τρίμηνο Ιουνίου-Αυγούστου 2022 τη συνολική απόκλιση της θερμοκρασίας στη στάθμη των 1500 μέτρων πάνω από την Ευρώπη και ο οποίος δείχνει ότι η μέση θερμοκρασία κινήθηκε πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα κυρίως στα δυτικά, κεντρικά και βορειοανατολικά τμήματα. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτο αποτελεί το γεγονός ότι οι θετικές θερμοκρασιακές αποκλίσεις σε τμήματα της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Ελβετίας και της Ιταλίας ξεπέρασαν τους 3 βαθμούς Κελσίου, γεγονός που συνδέεται με τα έντονα και μεγάλης διαρκείας επεισόδια καύσωνα που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού 2022. Ενδεικτικά το καλοκαίρι του 2022 αποτελεί το θερμότερο καλοκαίρι στην Ευρώπη των τελευταίων τουλάχιστον 140 ετών ξεπερνώντας κατα πολύ τα αντίστοιχα θερμά καλοκαίρια του 2010, του 2018 και του 2003. 

Στην χώρα μας η θερμοκρασία κινήθηκε πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα στα δυτικά και βόρεια τμήματα με την θερμοκρασιακή απόκλιση να ξεπερνάει τον 1 βαθμό Κελσίου (κόκκινα χρώματα), ενώ στα υπόλοιπα τμήματα δεν σημειώθηκαν αξιόλογες θερμοκρασιακές αποκλίσεις.

Γράφημα 1: Θερμοκρασιακές αποκλίσεις στο ισοβαρικό επίπεδο των 850 hPa (~1500 μέτρα πάνω απο την επιφάνεια) κατα τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούνιο-Αύγουστο) του 2022 για την Ευρώπη.

Στη συνέχεια επικεντρωνόμαστε στη χώρα μας και κατατάσσουμε τα τελευταία 72 καλοκαίρια (1950-2022) υπολογίζοντας το άθροισμα των ωρών όπου η θερμοκρασία στο ισοβαρικό επίπεδο των 850 hPa (~1500 μέτρα πάνω από την επιφάνεια) υπερβαίνει το 99% των τιμών κατανομής της θερμοκρασίας που έχουν παρατηρηθεί μεταξύ 1981-2010 και τις οποίες ορίζουμε ως  ακραία θερμές ώρες.

Η ανάλυση δείχνει ότι το καλοκαίρι του 2022 ήταν το 8ο λιγότερο ακραία θερμό τα τελευταία 72 χρόνια ακολουθώντας αυτά του 2020, του 2013, του 1991, του 1976, του 1967, του 1959 και του 1953, με μόλις 6 θερμές ώρες (Γράφημα 2). Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα όπως είναι φυσικό συσχετίζονται με την σημαντική απουσία ακραίων επεισοδίων καύσωνα κατά τη διάρκεια αυτών των καλοκαιριών. Αντιθέτως το καλοκαίρι του 2021, όπως είχαμε τονίσει και πέρυσι με αντίστοιχη ανακοίνωση, ήταν το καλοκαίρι με το μεγαλύτερο αριθμό ακραία θερμών ωρών.

Γράφημα 2: Άθροισμα των ωρών ανά καλοκαίρι (Ιούνιο-Αύγουστο) κατά την περίοδο 1950-2022 όπου η θερμοκρασία στο ισοβαρικό επίπεδο των 850 hPa (~1500 μέτρα πάνω απο την επιφάνεια) υπερβαίνει το 99% των τιμών κατανομής της θερμοκρασίας στα 850 hPa με περίοδο αναφοράς το 1981-2010.

Πηγή δεδομένων: Η ανάλυση βασίζεται στα δεδομένα reanalysis του ERA5 από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προγνώσεων (ECMWF).